Nấm đen, còn được gọi là bệnh mucormycosis. Đây là một bệnh nhiễm nấm nghiêm trọng nhưng tương đối hiếm gặp. Hiểu rõ về định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng và điều trị bệnh nấm đen sẽ giúp người bệnh tránh được những biến chứng nguy hiểm, giảm tỷ lệ tử vong của bệnh. Hãy cùng dalieuhanoi tìm hiểu về chứng bệnh này trong bài viết sau đây.
1. Bệnh nấm đen là gì?
Bệnh nấm đen là một bệnh nhiễm nấm nghiêm trọng nhưng hiếm gặp do một nhóm nấm mốc gọi là mucormycosis gây ra. Mucormycosis chủ yếu ảnh hưởng đến những người có vấn đề về sức khỏe, bị suy giảm miễn dịch hoặc dùng thuốc làm giảm khả năng chống lại mầm bệnh.
Nấm đen lây truyền qua các bào tử nấm mốc thuộc bộ Mucorales, phổ biến nhất là do lây qua đường hô hấp, thực phẩm bị ô nhiễm hoặc nhiễm trùng vết thương hở. Những loại nấm này thường được tìm thấy trong đất, chất hữu cơ đang phân hủy (chẳng hạn như rau thối rữa) và chất thải động vật. Tuy nhiên, nấm đen không lây từ người này sang người khác.
Căn nguyên bệnh lý này là các vi nấm trong bộ Mucorales như:
- Chi Rhizopus: Rhizopus arrhizus, Rhizopus microsporus, Rhizopus homothallicus,…
- Chi Mucor: Mucor circinelloides…
- Chi Apophysomyces: Apophysomyces ossiformis, Apophysomyces elegans, Apophysomyces mexicanus và Apophysomyces variabilis…
- Chi Lichtheimia: Lichtheimia ramosa…
Phân loại nấm đen:
- Nấm đen ở xoang hàm là tình trạng nhiễm nấm ở xoang hàm trên, có thể lan lên não. Tình trạng này phổ biến nhất ở những người mắc bệnh tiểu đường không kiểm soát được và những người đã được ghép thận.
- Nấm đen ở phổi phổ biến nhất ở những người bị ung thư và đã được cấy ghép nội tạng hoặc tế bào gốc.
- Bệnh nấm đen niêm mạc đường tiêu hóa phổ biến ở trẻ em hơn người lớn. Bệnh nấm ở trẻ em thường xảy ra ở trẻ sinh non và nhẹ cân dưới 1 tháng tuổi đã được điều trị bằng thuốc kháng sinh, phẫu thuật hoặc thuốc làm suy yếu hệ thống miễn dịch.
- Bệnh nấm đen xuất hiện khi nấm xâm nhập vào cơ thể người qua các vết nứt trên da. Loại này có thể xảy ra sau khi bị bỏng, trầy xước, vết cắt, phẫu thuật hoặc các loại chấn thương khác trên da. Đây là dạng nấm thường gặp nhất ở những người bị suy giảm miễn dịch.
- Nấm đen lan tỏa xảy ra khi nhiễm nấm lây lan qua máu để ảnh hưởng đến một bộ phận khác của cơ thể. Loại này thường ảnh hưởng đến não, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác như lá lách, tim và da.
Các yếu tố nguy cơ:
Nhiễm nấm đen có thể xảy ra với bất kỳ ai ở mọi lứa tuổi. Hầu hết mọi người tiếp xúc với nấm tại một số thời điểm trong cuộc sống hàng ngày của họ. Tuy nhiên, có một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh, chẳng hạn như:
- Bệnh tiểu đường, đặc biệt bệnh không kiểm soát.
- Nhiễm Covid-19.
- HIV hoặc AIDS.
- Ung thư.
- Cấy ghép tạng.
- Cấy ghép tế bào gốc.
- Giảm bạch cầu trung tính (số lượng bạch cầu thấp)
- Sử dụng Steroid dài ngày.
- Tiêm chích ma túy.
- Bệnh huyết sắc tố (nồng độ sắt cao trong máu)
- Suy dinh dưỡng.
- Nhiễm toan chuyển hóa.
- Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân.
- Bỏ da hoặc vết thương hở ở da.
2. Triệu chứng bệnh nấm đen
Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh nấm đen phụ thuộc vào vị trí nhiễm nấm trên cơ thể:
Xoang hàm và não:
- Đau đầu
- Sưng một bên mặt
- Đau mắt một bên, mất khứu giác
- Một bên mắt có thể bị sưng và phồng lên
- Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi
- Tổn thương màu đen trên sống mũi hoặc bên trong miệng, có thể trở nên trầm trọng hơn
- Sốt
- Thay đổi trạng thái tinh thần hoặc hôn mê.
Phổi: sốt, ho, tức ngực, khó thở.
Tiêu hóa: Đau bụng, buồn nôn và nôn, chảy máu dạ dày
Da: Tổn thương sẫm màu trên da, mụn nước, nóng, đỏ, sưng, loét.
3. Điều trị bệnh nấm đen
Các thuốc chống nấm:
- Amphotericin B:
- Liều khởi đầu: Tiêm tĩnh mạch chậm 1mg trong 10 – 15 phút.
- Liều duy trì: Tiêm liều một lần mỗi ngày tùy theo trọng lượng cơ thể trong 14 ngày tiếp theo.
- Các thuốc thay thế: Isavuconazole và Posaconazole.
Phẫu thuật:
- Phẫu thuật được lựa chọn trong một số trường hợp bệnh nấm đen ở khoang mũi họng và não, có thể phải cắt bỏ mô não, mô da bị nhiễm nấm.
Các điều trị khác:
- Kiểm soát đường huyết.
- Cải thiện số lượng bạch cầu trung tính.
- Liệu pháp Oxy hỗ trợ.
4. Phòng ngừa bệnh nấm đen
- Cố gắng tránh những khu vực nhiều bụi như công trường hoặc đeo khẩu trang khi đến gần những khu vực này.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với những ngôi nhà hoặc công trình bị hư hại do lũ lụt sau bão và thiên tai.
- Mang giày, quần dài và áo sơ mi dài tay khi hoạt động tiếp xúc gần với đất hoặc bụi (ví dụ: trồng trọt, làm vườn) hoặc khi tham gia các hoạt động ngoài trời.
- Đeo găng tay khi xử lý các vật liệu như đất, rêu hoặc phân.
- Để giảm nguy cơ phát triển nhiễm nấm da, hãy rửa vết thương trên da bằng xà phòng và nước, đặc biệt nếu vết thương tiếp xúc với đất hoặc bụi.
Bệnh nấm đen là một căn bệnh hiếm gặp nhưng có khả năng gây tử vong. Khi nghi ngờ có các triệu chứng nhiễm nấm, người bệnh và người nhà cần đến ngay cơ sở y tế để được hướng dẫn điều trị đúng cách, hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm. Để đặt lịch khám tại phòng khám chuyên khoa da liễu Maia&Maia, vui lòng gọi đến hotline hoặc đặt lịch hẹn trực tiếp 21 Hoàng Cầu – Đống Đa – Hà Nội.
